تاریخچه استاندارد ایزو 9000

کمیته فنی 176 سازمان جهانی ایزو با نام ISOTC176 در سال 1994 ، برای سیستم مدیریت کیفیت استانداردی تدوین کرده و توزیع نمود که استاندارد ایزو 9000 نامیده شد.

خانواده استاندارد ایزو 9000 :

1. ISO8402
2. ISO9001 (دارای 20 الزام)
3. ISO9002 (دارای 19 الزام)
4. ISO9003 (مربوط به شرکت های بازرسی)
5. ISO9004 (مربوط به راهنمایی استقرار)

در سال 2000 کمیته فنی اقدام به بازنگری استاندارد ISO9001 نمود و نسخه بازنگری شده آن را با نام ISO9001:2000 تدوین و منتشر کرد.

به موجب این تغییرات کلیه سازمان هایی که دارای گواهینامه ISO9001:1994 بودند موظف شدند تا سیستم مدیریت کیفیت خود را ارتقا داده و مطابق با آخرین تغییرات ایجاد شده در نسخه 2000 این استاندارد کنند.

پس از آن در تاریخ نوامبر 2008 تغییراتی نه چندان زیاد در نسخه قبلی ایجاد شد و نسخه جدیدی از استاندارد ایزو 9001 ، انتشار یافت.

تغییراتی که در خانواده استاندارد ایزو 9000 تا سال 2009 ایجاد شده به شرح زیر می باشد:

1. ISO9000:2000 (سیستم مدیریت کیفیت - مبانی و واژگان)
2. ISO9001:2008 (سیستم مدیریت کیفیت - الزامات)
3. ISO9004:2009 (سیستم مدیریت کیفیت - راهنمایی هایی جهت بهبود عملکرد)
4. ISO9011:2002 (خطوط راهنمای ممیزی سیستم مدیریت کیفیت / محیط زیست)

اما چه تغییراتی در سیستم مدیریت کیفیت ISO9001 از خانواده ایزو 9000 در ویرایش 2008 ایجاد و توزیع گردید؟

اصلی ترین تفاوت های ایجاد شده در شکل ساختاری ، نگرش فرایندی ، راهنما و برقراری ارتباط با سایر استانداردهای مرتبط بود.

درواقع این ویرایش تغییرات زیادی را دربرنداشته است و تنها به تغییرات مفهومی برخی از بندها پرداخته شده بود.

دیگر ما شاهد تغییر در ISO9001 نبودیم تا سال 2015 که ویرایش جدید آن با تغییراتی قابل توجه ، توزیع و منتشر شد.

معرفی و بیان مطالبی راجع به ISO 9000

کسب موفقیت برای حضور دائمی در بازهای داخلی ، منطقه ای و حتی بین المللی تحت تاثیر رقابت های فشرده و فزونی عرضه بر تقاضا بوده و به عواملی چون حفظ محیط زیست ، دوام ، ایمنی ، خدمات پس از فروش ، به هنگام بودن ، احترام به مشتری و عوامل دیگر بستگی داردد اما در این بین آنچه از همه تاثیرگذارتر و پراهمیت تر می باشد دو عامل است و آن دو عامل کیفیت و قیمت می باشد.

استانداردهای ایزو 9000 نیز به در زمینه کیفیت سخن می گویند اما نه فقط کیفیت محصول و خدمت بلکه کیفیت را از عملکرد مورد برسی قرار می دهند که اگر عملکرد در همه سازمان صحیح و درست باشد در نهایت محصولی ارائه می گردد که از نظر کیفیت مورد قبول می باشد.

تدوین استانداردهای سری ایزو 9000 در اواخر دهه هفتاد و با بهره گیری از استاندارد انگلستان به شماره BS5750 و سایر استانداردهای مربوط به کیفیت که برای سیستم های نظامی و هسته ای طراحی شده بودند در کمیته 176سازمان بین المللی استاندارد ایزو با نام مدیریت کیفیت و تضمین کیفیت آغاز به کارنمود.

در سال 1987 پس از بحث و بررسی های علمی و تخصصی زیاد و تایید شدن پیش نویس های تهیه شده توسط کشورهای عضو ، به صورت مجموعه ای با 6 استاندارد از جانب سازمان جهانی ایزو منتشر گردید که در حال حاضر افزایش یافته و مشتمل روش آزمون 18 استاندارد شده است.

طبقه بندی استانداردهای ایزو 9000 به شرح زیر است.

1. استانداردهای مربوط به مدیریت کیفیت . عناصر سیستم کیفیت (ایزو 9004)
2. استانداردهای مربوط به الگوی تضمین کیفیت (ایران - ایزو 9001 ، 9002 و 9003)
3. استانداردهای راهنما و حمایت کننده (ایزو 8402 و سری های ایزو 9000 و 10000)

استاندارد ایزو 9000 به مدیران سازمان ها ، چه تولیدی یا خدماتی ، کمک می کند تا استانداردهای مدیریت و تضمین کیفیت مربوط به خود را انتخاب نمایند و به کار گیرند.

استاندارد 9004 ایزو به مدیران کمک می کنند تا چگونه سیستم مدیریت کیفیت را در سازمان خود پیاده نمایند.

استانداردهای ایزو 9001 ، 9002 و 9003 (1994) معادل با همین استانداردها در سال 1374 در ایران ، در واقع الگوی تضمین کیفیت هستند و صدور گواهینامه برای سیستم مدیریت کیفیت هر سازمانی ، مطابق با یکی از این استانداردها صورت می گیرد.

عناوین کامل این 3 استاندارد در ایران :

1. ایزو 9001 (1374) : سیستم کیفیت - الگو برای تضمین کیفیت در طراحی ، توسعه ، تولید ، نصب و ارائه خدمات
2. ایزو 9002 (1374) : سیستم کیفیت - الگو برای تضمین کیفیت در تولید ، نصب و ارائه خدمات
3. ایزو 9003 (1374) : سیستم کیفیت - الگو برای تضمین کیفیت در بازرسی و آزمون نهایی

استانداردهای بیان شده به عنوان راهنما که از آن جمله ایزو 8402 می باشد نقش حمایت کننده دارند و مثلا این استاندارد در سال 1374 شامل 67 اصطلاح همراه با تعریف بود که در زمینه کیفیت ، سیستم کیفیت ، مدیریت کیفیت و ابزار و فنون آن سخن می گفت.